interview of laxmanlal krana by bp sah

लक्ष्मणलाल कर्ण, सह–अध्यक्ष, सद्भावना पार्टी 

 

“वाम ध्रुवीकरण रोक्न मोर्चा बनाउदै छौ”

 

लक्ष्मणलाल कर्ण, सह–अध्यक्ष, सद्भावना पार्टी  

० सरकारमा जाने सद्भावना पार्टीको जन्म जात रोग हो तर यस पटक सरकारमा नगएर के गर्न खोजेको होला ?
— प्रधानमन्त्रीका लागि हामीले पहिलो चोटि मधेशी, जनजातिलाई उम्मेदवार बनाएका थियांै र त्यो उम्मेदवारलाई तीनवटा ठूला पार्टी मिलेर हराए । स्वभाविक रूपमा संसदीय व्यवस्थामा जब आफ्नो उम्मेदवारको पराजय हुन्छ भने नैतिक रूपबाट पनि उसले विपक्षमा बस्नुपर्ने अवस्था हुन्छ । त्यसकारणले आज होइन शुरूमै जब यो परिणाम आयो त्यो परिणाम पश्चात् संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चाले र सद्भावना पार्टी स्वयम्ले हामी एउटा रच्नात्मक प्रतिपक्षको भूमिका प्रदान गर्छौ र सरकारमा जादैनौं भनेर निर्णय गरेको हो । तर, सरकारमा नगएर पनि संविधान बनाउने काम र शान्तिप्रक्रियामा निष्ठापूर्वक सद्भावना पार्टी लाग्छ । अहिले पनि विमति समाधान गर्नुपर्ने समिति बनेको छ त्यसमा म स्वयम् सामेल भएर काम गरिरहेको छु । सरकारमा नगए पनि देशलाई संविधान र शान्ति चाहियो त्यसमा हामीले खुल्ला रूपबाट सहयोग गर्न तयार छौं ।

० सरकार ढाल्ने गृहकार्य मधेशी मोर्चाले अन्मित चरणमा पु¥याएको कुरा माओवादी–एमालेलगायतले बाहिर ल्याइरहेको छ नि ?
— सरकार नै ढाल्नको लागि हामीले त गृहकार्य गरेको होनौ तर सरकारलाई सतर्क बनाउने गृहकार्य चाहि गरेका हौं । हामी प्रतिपक्षमा बसेर अहिलेको सरकारले गरेका ज्यादतिहरू, काम कुराहरूको निगरानी गर्ने, त्यस सम्बन्धमा भएका त्रुटिहरूलाई जनता समक्ष लग्ने, त्यसले संविधान र शान्तिप्रति जुन उत्तरदायित्वपूर्ण रूपले लाग्नुपर्ने हो लागेको छैन त्यसको उजागर गर्ने हाम्रो धर्म पनि हो । अर्कोतर्फबाट सोंच्ने हो भने हामी सरकलाई सघाउने रूपमा काम गरिरहेका छौं ।

० तर सत्तारूढ दलका नेताहरूका अनुसार तपाईहरूको पार्टीले दिल्ली भ्रमण सरकार ढाल्नको लागि गरेको हो रे, दिल्ली भ्रमणको वास्तविकता के हो ?
— यो देशमा दिल्ली भ्रमण नगर्ने कुन नेता छ, यो सबैलाई थाहा छ । प्रश्न यतिमात्र के भने पहिले शासकहरू मात्र दिल्ली भ्रमणमा जान्थे तर अहिले शोषितहरू पनि भ्रमण गर्दैछन् । यिनीहरूलाई लागिरहेको छ भ्रमण सत्ताधारीको ड्यूटी मात्र हो । रैती र प्रजाहरू किन दिल्लीसम्म पुगे भन्नेमा उनीहरूले दुःखेसो पोखिरहेका छन् । दिल्ली वा कुनै ठाउँ जानु यो कुनै नौलो कुरो होइन, यो सबै पार्टीले गर्छ । उनीहरू भित्र जुन किसिमबाट त्रास आइरहेको छ त्यस किसिमको त्रास लिनुपर्ने सरकारलाई कुनै जरूरी छैन । दिल्लीले यो देशमा लोकतन्त्र हेर्न चाहिरहेको छ, शान्ति चाहिरहेको छ, संविधान कस्तो बन्छ, शान्तिप्रक्रिया टुंगोमा कसरी पुग्छ यो कुरामा कुनै पनि देशले मतलब पनि राख्दैन । एउटा लोकतान्त्रिक देश भएको कारणले यो देशमा लोकतन्त्र रहोस्, यो देशमा शान्ति आओस् त्यति कोशिस गरेको छ अन्य केही पनि छैन ।

० मोर्चाका अध्यक्षहरूको भ्रमणबाट उपलब्धी के त ?
–आफ्नो छिमेकी मित्रहरूलाई नेपालको अहिलेको वर्तमान परिस्थिति के रहेछ भन्ने जानकारी राख्न पायो । भेटघाटमा चिन्ता र चासोको कुरा, राजनीतिक कुराहरू आदान(प्रदान भयो । त्यहाँबाट आउँदा भारतले हाम्रो देशमा लोकतान्त्रिक संविधान बनोस्, द्वन्द्वको समाधान होस् र समयमा संविधान पनि आओस् भन्ने जस्ता कामना त्यहाँका नेताहरूको पाइयो ।

० तपाईहरू संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चा पछि अब बृहत्त लोकतान्त्रिक मोर्चा निर्माण गर्दैहुनुहुन्छ रे ?
–हामीले अहिले नै बृहत्त लोकतान्त्रिक मोर्चाको निर्माण गरेका छौनौं । अहिले नै मोर्चा बनाइ हाल्नु पर्ने आवश्यकता देख्दिन । संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चाले यो देशमा लोकतन्त्र रहोस् भन्ने खोजेको हो र अहिलेको अवस्थामा लोकतन्त्र खतरामा परेको हामीलाई महसुस हँदैछ । देशमा लोकतन्त्रको लागि खतरनाख सावित हुने बाम ध्रुवीकरण हुँदैछ । त्यस अनुरूप देशमा बाम धु्रवीकरणको विरोध हामीले गरेका छौं । त्यो बाम धु्रवीकरणले लोकतान्त्रिक शक्तिलाई प्रहार गर्ने हो कि, नेपालमा लोकतान्त्रिक संविधान नल्याउने हो कि त्यस किसिमको आशंका भएको कारणले देशमा जनवादी र साम्यवादी संविधान संविधान बनाउन प्रयास नहोस् भन्ने भनिकन हामीले बाम धु्रवीकरण बन्नु हुँदैन भन्ने चाहान्छौ । लोकतन्त्रमाथि प्रहार हुने किसिमको अभ्यास भइरहेको छ त्यसको विपक्षमा हामी छौं ।

० केही राजावादी र केही लोकतन्त्रवादी शक्तिहरू मिलेर नेपालमा नया“ बृहत्त लोकतान्त्रिक मोर्चा निर्माण गर्दै हुनुहुन्छ, यसको बैठकमा तपाई पनि सामेल हुनुभएको जस्ता कुराहरू बाहिर आएको छ नि ?
–म यस विषयको कुनै पनि त्यस्तो बैठकमा सामेल छैन । सरकारले गलत काम गर्न थालेको अवस्थामा निश्चित रूपबाट विपक्षमा बसेका दलहरू सरकारको गलत क्रियाकलापको सम्बन्धमा पनि बैठक गर्छ । तपाईले भन्न खोज्नु भएको बैठक त्यस किसिमबाट हो । न कि कुनै किसिमबाट मोर्चा बनाएर लडाई गर्ने कुरा होइन ।

० अर्थात देशमा बाम धु्रवीकरण बढ्न लागेको भन्दै तपाईहरू लोकतान्त्रिक धु्रवीकरण गर्न लाग्नुभएको हो ?
–बाम धु्रवीकरण देशको हितमा हुँदैन । बाम संविधान बन्यो भने त्यो पनि देशको हितमा हुँदैन, संसारले त्यस्तोलाई स्वीकार्ने अवस्था छैन । त्यसकारणले बाम धु्रवीकरण अनुसारको कुनै बामपन्थी संविधान नबनोस् भन्ने हाम्रो धारणा हो । र, त्यही अनुसार हामीले काम गर्दै छौं । 

० बास्तविकता तपाईहरूले गोप्य बैठक मोर्चा बनाउनको लागि होइन बरू बाम धु्रवीकरण रोक्नको लागि गर्दै हुनुहुन्छ ?
–हामी बाम धु्रवीकरणको विपक्षमा छौं र लोकतान्त्रिक शक्तिहरूलाई हामीसँगै आउन भनेका छौ । हामीसँग प्रयः लोकतन्त्रबादी शक्तिहरू छन् उहाँहरूसँग कुराकानी हुन्छ । बामहरूतिर पनि  लोकतान्त्रिक शक्तिहरू छन्, लोकतन्त्र पक्षका व्यक्तिहरू छन् । अझ हामीले भनिरहेका छौं यो देशलाई आवश्यक लोकतन्त्र हो त्यसकारण सरकारमा भएका दलहरू जो लोकतन्त्रका पक्षधर हुन त्यस किसिमको कुनै धु्रवीकरण भयो भने त्यसको विपक्षमा नै रहनुपर्छ भन्ने हाम्रो धर्म हो ।

० प्रसंग बदलौं, जेठ १४ भित्र संविधान बन्दैन भनेर सबैले आंकलन गरिसकेका छन्, यसको भित्री कुरो के होला ?
–संविधान निर्माणका लागि थपिएको एक बर्ष समयमध्ये आठ महिना तीन पार्टीले सरकार निर्माणकै झगडामा बिताइदिए । यस अवधिमा संविधानको ‘स’ पनि उच्चारण गरिएन । त्यसपछि सभामुखको पहलमा २८ पार्टीको संयन्त्र बनाएर विवाद मिलाउने काम भयो, त्यसपछि विवाद मिलाउने काम संवैधानिक समितिलाई दिइयो र संवैधानिक समितिले पनि उपसमिति बनाएर केही विवादहरू समाधान गरे । त्यो १० वटा विषयको थियो, जसमध्ये २१० प्रश्नमध्ये ३० वटा प्रश्न बाँकी छ । त्यसपछि राज्यपुनर्संरचना समितिको प्रतिवेदन भर्खर संवैधानिक समितिमा प्राप्त भएको छ र त्यसमा अहिले साधारण छलफल शुरू भएको छ । यो छलफल पश्चात् त्यहाँ कुरा मिल्न नसकेको फेरी उपसमितिमा पठाउने समझदारी भएको छ । जेठ १४ गते संविधान बनिहाल्ने स्थिति देखिदैन ।

० मधेशी मोर्चाले जेठ १४ गते संविधान नबन्ने निश्चित भएपछि आन्दोलनमा जाने कुरा गर्दैछ नि ?
–मधेशका पार्टीहरूको दोस्रो नाम नै आन्दोलन हो र आन्दोलनबाट खडा भएका नै यी पार्टीहरू हुन् । मधेशको विरूद्धमा कुनै पनि काम हुन्छ वा त्यस किसिमको अवस्था स्थिति सिर्जना हुन्छ भने मधेशवादी पार्टी र मोर्चा हमेशा आन्दोलनको लागि तयार रहनुपर्छ । हमेशा मधेशीको अधिकार दिलाउने पक्षमा आन्दोलनबाहेक अन्य कुनै उपाय हुन सक्दैन । त्यसको लागि सदैव हामी तयार छौ ।

० अर्थात अब तपाईहरू आन्दोलनमा ?
–जब संविधान नै बन्दैन भने, मधेशी अधिकार पाउँदैन भने मधेशीहरूलाई आन्दोलनबाहेक अन्य कुनै विकल्प रहन नगए पछि त्यो एउटा आन्दोलनको मात्र विकल्प हुन्छ । जुन कि देशलाई र मधेश विरोधीहरूलाई सहि बाटोमा लगाउने एकमात्र उपाय रहन जान्छ र अन्य उपाय रहँदैन ।

० त्यसोभए आन्दोलन कहिले देखि हुने हो ?
–अहिले हामीले कुनै निर्णय गरिसकेका छैनौं तर, हामी हेर्दैछौं कि संविधानको कुन स्टेजमा हामी पुग्छौं र कुन अवस्थामा हामी पुग्छौं । त्यो संविधान मधेशले माग गरेको र मधेशीहरूको अधिकार मधेश प्रदेश दिने जुन सम्झौता पटक–पटक भएको छ त्यो पाउने अवस्था हुन्छ कि हुँदैन त्यो सम्पूर्ण कुरा हेरेर आन्दोलनको स्वरूप हामी तयार गर्छौं ।

० जेठ १४ आउन थोरै दिन बा“की छ यस्तै कुरामा अल्झिनु भयो भने तपाईकै कुराको आधारमा आन्दोलन पनि तुहिने छ र मधेशीको अधिकार पनि तुहिनेछ नि ?
–गजेन्द्र नारायण सिंहले मधेशीहरूलाई अधिकार दिलाउने संकल्प गर्नुभयो त्यो संकल्प कहिल्यै पनि समाप्त हुँदैन । बरू त्यो बिऊ अहिले रूखको रूपमा तैयार भइसकेको छ, फल दिने अवस्था स्थितिमा आइरहेको छ त्यो फलको निगरानी गर्नुपर्ने अवस्था स्थिति छ । त्यसको लागि सम्पूर्ण मधेशी मिलेर निगरानी गर्नुपर्ने, त्यसलाई तुहाउने, लुट्ने, भाँच्ने काम कसैले गर्छ भने त्यसको लागि तयार रहनुपर्ने अवस्था छ ।

० आन्दोलन मोर्चाले मात्र गर्ने हो कि अरूपनि पार्टीहरू मिलेर ?
–अहिले हामी मोर्चालाई लिएर हिडिरहेका छौं, आन्दोलनको सन्दर्भमा जसले स्वीकार गर्छ, जसले मधेशको अधिकार दिलाउने कुरा गर्छन् त्यो सम्पूर्ण पक्ष र पार्टीलाई हामीले साथमा लिएर हिड्छौं ।

० त्यसो भए तपाईहरू मधेशी जनतालाई आन्दोलनको लागि तयार हुन भन्नुहन्छ ?
–मधेशी जनताहरू आन्दोलनको बिल्कुल तयार भएर बसेका छन् र हामीले बिगुल फुक्न मात्र बाँकी छ ।

० फेरि आन्दोलनको अर्थ ५३÷५४ जना शहीदको सहादत्त तुहाउनु र फेरि सिधासाधा मधेशी जनतालाई मार्नु, तपाईहरू कुर्सी पाएर झन्–झन् मोटाउनु ?
–५३/५४ जनाको सहादत्तको फलस्वरूप यो देशको अन्तरिम संविधानमा संघीयता उल्लेख हुनगयो । आज संघीयता जुन भइरहेको छ त्यसको देन मधेश आन्दोलन हो । फेरि पनि आन्दोलन भएन भने पाएको संघियता पनि गुम्ने खतरा छ ।  

प्रसटूती – बी. पी.साह